Перейти к содержимому

Бичиичи Иван Кочеевти эске алдылар

  • admin 

Чаган айдыҥ 20-чи кӱнинде Горно-Алтайсктыҥ Жилмассив деп бӧлӱгинде турган бибиотекада бичиичи Иван Кочеевтиҥ чыкканынаҥ ала 110 јылдыгына учурлалган туштажу ӧтти.
Бу туштажуныҥ аҥылузы неде дезе, кӱрее куучынду литературалык часты каланыҥ јетинчи таҥмалу школыныҥ, Г.К. Жуковтыҥ адыла адалган школ-интернаттыҥ ӱредӱчилери ле бу библиотеканыҥ ишчилери тӧзӧп ӧткӱргени.


Бичиичи Иван Петрович Кочеев 1912 јылдыҥ чаган айыныҥ 31-чи кӱнинде Мыйту јуртта јокту кижиниҥ билезинде чыккан болгон. Ол Горно-Алтайсктагы ӱредӱчилер белетеер училищени 1931 јылда, Горно-Алтайсктагы пединститутты заочно 1955 јылда божоткон. Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ ӧйинде Маньчжурияла гран-кыйуда јуучыл молјуларын бӱдӱрген. Иван Петрович јууныҥ алдында ла кийнинде јылдарда радиодо, «Алтайдыҥ Чолмоны» газетте иштеген. Бу ла ӧйлӧрдӧҥ ала ол бичинип баштаган. Бичиичиниҥ куучындарын, ӱлгерлерин, повестьтерин алзабыс, тӧс темазы ар-бӱткенге, тӧрӧл јерине ле балдарга учурлалганы аҥылу. Анчада ла балдарга учурлалган куучындары солун.
Балдарга учурлалган бичимелдерине ајару эдип, јетинчи школдыҥ ла Г.К. Жуковтыҥ адыла адалган школ-интернаттыҥ ӱренчиктери бу туштажузын бичиичиге учурлады. Јетинчи школдыҥ алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Юлия Альчиевна Мундукинага баштаткан ӱренчиктер Айару Туйбенекова, Арина Акчина, Элина Арчанова, Саманта Саналова, Эмилия Бочкина бичиичи керегинде толо јетирӱлер эттилер.

Јӱрген јӱрӱми, јайаандык ижи, албатызына артыргызып койгон энчизи… Бу айдылганы керегинде ӱренчиктер куучындадылар. Школ-интернаттыҥ ӱренчиктери Байгызын Адаров, Танытпас Табыкинов, Игорь Туткушев, Максим Туйлашев, Ай-Темир Саксаев, Наталья Пагасян, Саша Пагасян ӱредӱчизи Вера Якшибаевна Кармаковага баштадып, Иван Кочеевтиҥ «Митяш» деген повестинеҥ алылган ӱзӱкти кичинек кӧрӱ-сценка эдип кӧргӱстилер. Онойдо ок балдарга бичиичиниҥ бичиктеринеҥ турган кӧрӱ јазалганы јилбилӱ болды. Тургузылган бичиктер чике балдарга учурлалганы солун: «Адучы», «Чаҥкыр ӧзӧктӧрдӧ», «Чедирген», «Мӧштӧр шуулайт», «Пыйма ӧдӱктӱ куш», «Шулмузак», «Митяш» ла о. ӧ. Ю.А. Мундукина јетинчи таҥмалу школдо иштеп турган литературалык музейде Иван Кочеевтиҥ бойыныҥ колы салып койгон чеберлелген бичиктерин балдарга кӧргӱсти.


Онойдо ок бичиичи орус ла гран ары јаныныҥ классиктериниҥ бичимелдерин алтай тилге кӧчӱргенин ӱренчиктер сонуркап уктылар. М. Шолоховтыҥ «Поднятая целина» романы аайынча тургузылган И. Чуркинниҥ пьесазын, М. Салтыков-Щедринниҥ чӧрчӧктӧрин, А. Островскийдиҥ «Гроза» деп пьесазын, С. Тургеневтиҥ ле А. Чеховтыҥ куучындарын Иван Кочеев алтай тилге кӧчӱрген.
Бичиктердиҥ кӧрӱзиле кожо балдардыҥ јуруктарыныҥ кӧрӱзи база ӧткӱрилген. Бичиичиниҥ геройлорыныҥ сӱр-кеберлери аайынча јуруктарды Эмилия Бочкина (јетинчи школдоҥ), Данил Астанин (школ-интернаттаҥ), Руслан Никоноров (школ-интернаттаҥ) јурагандар. Бу јуруктар «Пыйма ӧдӱктӱ куш», «Митяш» деп повестьтерге учурлалды.
Адакыда, литературалык часты баштап ӧткӱреринде турушкан библиотеканыҥ ишчилери Татьяна Сергеевна Тайтакованыҥ, Елена Геннадьевна Володинаныҥ, Галина Германовна Сабулакованыҥ јакшы кеминде тӧзӧмӧл ижин темдектеер керек.

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *