Бис бӱгӱн кычыраачыларды Сайдыс јурттыҥ школында узак ӧйлӧргӧ ӱредӱчи болуп иштеп келген Оксана Петровна Капчикаевала јууктада таныштырарга амададыс. Оксана Петровна ӱренчиктерин јаҥыс ла алтай тилдиҥ ле литератураныҥ билгирине ӱредип турган эмес, је онойдо ок алтай албатыныҥ озодоҥ бейин јаҥдап келген чӱм-јаҥдарын, тӱӱкилик учурлу јаҥжыгуларын билзин, тооп јӱрзин деп ууламјылу јаан учурлу ишти амадап апарып јат.
Оксана Капчикаева Шабалин аймактыҥ Акјол јуртында чыккан-ӧскӧн. Акјолдыҥ толо эмес школыныҥ кийнинеҥ Шабалин аймактыҥ интернадына јадып тура, 9-10 классты аймактыҥ тӧс јуртында божоткон. Школдоло ӱренип турала ӱредӱчиниҥ ижиле јилбиркеген. Балдарла иштеери, тӧрӧл тилге балдарды ӱредери јилбилӱ болгон. Оныҥ да учун, байла, школды божодордо кандый ӱредӱге кирери јанынаҥ сурак турбаган : Горно-Алтайсктагы пединститут, филология факультет. Онойып, Оксана институтты божодып, «алтай тилле литератураныҥ, орус тил ле литератураныҥ ӱредӱчизи» деп специальность алган.
Тогузон јылдардыҥ бажында институтты божоткон студенттерди ӱредӱчилер јетпей турган јурттардӧӧн ишке ийетен јаҥжыгу болгон эди. Оксанага ол тушта Сайдыс јуртка барарга келишкен. Сайдыстыҥ толо эмес школында алтай тил ле литератураныҥ ӱредӱчизи керек болгон.
Таныш эмес јурт, ӧскӧ улус. Ӱредӱзин јаҥы ла божоткон кечеги студент, ченемел јокко јуук… Озо ло баштап иштеерге сӱрекей кӱч деп билдирген. Је Сайдыстагы школдо ол тушта тоомјылу, ченемели јаан ӱредӱчилер иштегилеген. Олор јиит ӱредӱчини баштап, ишке кӧндӱктирип, јӧмӧгӧндӧр. Бир канча ӧйдӧҥ Оксана Петровнаныҥ кӱӱн-табы оҥдолып, кӧдӱрилип, ижи ууламјыланып барган. 1991 јылдаҥ ала бӱгӱнги кӱнге јетире ӱредӱчи Сайдыстыҥ школында 34 јыл эрчимдӱ, эптӱ-јӧптӱ иштеп келди. Ӧткӧн јылдарда класстыҥ башкараачызы болуп тура, канча кире ӱренчиктер таскаткадып салган. Оксана Петровнаныҥ кӧп ӱренчиктери эмди бойлоры да башка-башка јерлерде јакшынак специалист-ишчилер болуп, једимдӱ иштегилейт
«Кыс бала барган јуртта јадар» – деп айдыжып турганы база чындык сӧстӧр. Оксана институттыҥ кийнинде Сайдыс јурттыҥ школына иштеп барала, бу ла јурттыҥ јиит кижизиле јурт тӧзӧгӧн. Эш-нӧкӧриле кожо ӱч эрке -јаражай кыс азырап-чыдадып салдылар. Балдары эмди јаандап, бойлоры балдарлу, билелӱ болдып калды. Ӱредӱчи бӱгӱнги кӱнде јети барканыҥ сӱӱген јааназы. Кыстары база ӱредӱлӱ, иштӱ-тошту. Јаан кызы Татьяна педагогический коледжти кызыл дипломло божодып, оноҥ библиотекарьдыҥ ӱредӱзин алган. Эмди јурт библиотекада иштейт. Ортон кызы Инна культураныҥ ла кеендиктиҥ Г.И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган санат-колледжинде ӱредӱзин тӱгезип, Сайдыс јурттыҥ клубын башкарат. Огош кызычагы Мария кӧктӧнӧриниҥ –шиденериниҥ училищезин божоткон ло алтай кеп-кийим кееркедип кӧктӧӧри деген солун ууламјы аайынча иштенет.
Айдарда, Оксана Петровнаныҥ кыстары ончозы јайалталу, культурага, кеендикке, алтай тилге ле чӱм-јаҥдарга јуук улус деп чокым айдарга јараар. Ӱредӱчи кижиниҥ баштапкы ла ӱренчиктери – ол балдары деп база тегиндӱ айдышпай турган ине. Ӱредӱчиниҥ кыстары тӧрӧл јуртынаҥ барбай, бойыныҥ билгирин ле узын тӧрӧл улузына учурлап турганы база баалу деп темдектеер керек. Сайдыс јуртта бойыныҥ балдары иштеп артып кал турганы солун…
«Кыстарым – мениҥ канаттарым» – деп Оксана Петровна чокум айдып јат. Јаҥыс ла билелик јӱрӱмде эмес, је ол ок ӧйдӧ энезиниҥ амадузын, јилбӱӱзин олор база теҥ-тай ӱлежип, апарып јадылар. Татьяна ла Инна јуртта иштеп турган албатылык атту «Чаптыган» деп ӧмӧликтиҥ ижинде база эрчимдӱ туружадылар. Аймактыҥ ла јурттыҥ адын тергеелик кӧрӱ-туштажуларда корып, јайалтазын ла билгирин текши ишке кожодылар.
Школдыҥ да јӱрӱминде кӧп солун керектер болуп јат. Темдектезе, Сайдыстыҥ ӱренчиктери «Тийиҥеш» деген кӧрӱ-конкурста кӱӱнзеп туружат. «Орус классика алтай тилле» деген литературалык кӧрӱ база бар. Школдыҥ ӱренчиктери бу кӧрӱлерде Оксана Петровнаныҥ башкартузыла кӱӱнзеп турушкылайт. Једимдер де ас эмес.
Школдо ишле коштой ӱредӱчи С.С. Суразаковтыҥ музейиниҥ ижин башкарат. Бу база јаан ла учурлу иш. Билимчи, бичиичи, ӱредӱчи Сазон Саймовичтиҥ тӱӱкилик ижин, једимин, бойыныҥ алдында тургускан амадузын элдеҥ ле озо оныҥ тӧрӧл аймагында билер учурлу деген суракты ӱредӱчи амаду эдип тургузып, балдарга, музейдиҥ айылчыларына јартайт. Тӧрӧл алтай тилдиҥ сурагы курч турган ӧйдӧ ӱредӱчи алтай тилди ле литератураны ӱредериниҥ эп-аргалары балдарга јилбилӱ болзын деп амадап иштенет. Онызы сӱрекей баалу.
Кајуда ӧзӧтӧн алып мӧштӧрдиҥ
Кожоҥы сенде, тӧрӧл тилим.
Кӱркӱреп агатан алтай суулардыҥ
Кӱчи сенде, тӧрӧл тилим…
Бу сӧстӧрдиҥ авторы Бронтой Янгович Бедюров. Тоомјылу бичиичи тӧрӧл алтай тилиниҥ ӧзӱмине, келер ӧйине санааркап, тилиле оморкоп, мынайда бичиген.Тӧрӧл тилистиҥ сурагы бӱгӱн сӱрекей курч туруп јат. Канча јылдарга улай алтай тилдиҥ ле литературныҥ ууламјылары аайынча иштеп, чӱм-јаҥдарысты, тӱӱкибисти билзин деп огош ӱйениҥ таскадузыныҥ бажында туруп, Оксана Петровна: «Алтай тилис кунурап, јоголбос, ойто орныгып, ӧзӱп келер» — деп тӱп-шӱӱлте эдет. Ончозы бойыстаҥ, ӱйелер колбузынаҥ, јаан ӱйениҥ башкарып апарарынаҥ, биледе таскадунаҥ камаанду» — деп ӱредӱчи темдектеген. «Јиит ӱйени чек ле кал ӱйе келди деп айдып болбозыҥ. Канында салынганын јоголтор арга јок. Тӧрӧл тилиске, Алтайыстыҥ тӱӱкизине, јебреннеҥ келген чӱм-јаҥдарыска јилбӱӱ тазылданып, ӧрӧ ӧзӱп чыгар» — деп ол кошкон.
Узак јылдарга школдо једимдӱ иштегени ле јурттыҥ текшијондык, культуралык ууламјыларлу јӱрӱминде акту кӱӱнинеҥ туружып келгени учун, тузалу ла керектӱ иш бӱдӱргени ле улалтканы учун Оксана Петровна Капчикаева Кӱндӱлӱ грамоталарла, Быйанду Самараларла кӧп катап кайралдтаткан. Ӱредӱчиниҥ алдында эмди де бӱдӱретени сӱрекей кӧп, амадулары јаан деп айдарга јараар. Алтай тилисти огош болчомдорго једимдӱ ӱредип, тӧрӧл јерин сӱӱп ле тооп билер чындык улус эдип таскадып, чыдадып салатаны – сӱрекей каруулу ла кӱч иш. Бу ишти, чындап та, Оксана Капчикаевадый ӱредӱчи улус апарып јат. Онызы чындык…
Јаҥарып келген 2025 Јылан јылда Оксана Петровна Сайдыс јурттыҥ ӱредӱчилерине, культураныҥ ишчилерине једимдӱ иш кӱӱнзейт. Су-кадык болуп, амыр-энчӱ бийлеп, амадулары бӱтсин…
Бис ӱредӱчиге база эҥ артык кӱӱнземелдеристи јетиредис. Јаҥарган јылда амадулары бӱтсин, бала-барказы, билези ырысту болзын, алкы бойы бийик кӱӱн-тапту болуп, учурлу ижин једимдӱ улалтсын!
